ΑΠΟΦΑΣΗ
Ohanjanyan κατά Αρμενίας της 25.04.2023 (αρ. προσφ. 70665/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αναποτελεσματική διερεύνηση του θανάτου του γιου του προσφεύγοντος κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής στρατιωτικής του θητείας. Μη εκπλήρωση της υποχρέωσης παροχής εύλογης εξήγησης για το θάνατό του.
Ο προσφεύγων, Suren Ohanjanyan ήταν Αρμένιος υπήκοος που γεννήθηκε το 1953 και έζησε στο Ερεβάν. Η χήρα του συνέχισε την προσφυγή στη θέση του.
Ο υιός του προσφεύγοντος, T. Ohanjanyan, πέθανε το 2007 κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής στρατιωτικής του θητείας. Ο επίσημος λόγος του θανάτου ήταν η ηλεκτροπληξία, όταν άγγιξε κατά λάθος τα καλώδια ενός ιστού κεραίας σταθμού ραδιοφώνου, που δεν ήταν σωστά γειωμένα. Ωστόσο, η έρευνα βρισκόταν σε εξέλιξη από τον Ιανουάριο του 2022.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η έρευνα που διεξήχθη από τις αρχές δεν ήταν ενδελεχής και δεν διεξήχθη με εύλογη ταχύτητα. Πλέον αυτών ήταν και σοβαρά ελλιπής. Το Δικαστήριο δεν μπορούσε να θεωρήσει τα συμπεράσματα της έρευνας αξιόπιστα ή την εξήγηση για τον θάνατο του στρατιώτη πειστική και ικανοποιητική. Κατά το Δικαστήριο οι αρχές δεν είχαν εκπληρώσει την υποχρέωσή τους να παράσχουν μια εύλογη εξήγηση για το θάνατο του γιου του προσφεύγοντος, ο οποίος έλαβε χώρα ενώ βρισκόταν υπό τη «φροντίδα» τους.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση τόσο του διαδικαστικού όσο και του ουσιαστικού σκέλους του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ και επιδίκασαν ποσό 50.000 ευρώ για ψυχική οδύνη.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Άρθρο 2
(i) Διαδικαστικό σκέλος
Ο προσφεύγων παραπονέθηκε βάσει του ουσιαστικού και διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2 και του άρθρου 13 της Σύμβασης για το θάνατο του γιου του κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας και ισχυρίστηκε ότι οι αρχές δεν είχαν διεξάγει αποτελεσματική έρευνα για το θέμα. Το Δικαστήριο έκρινε σκόπιμο να εξετάσει τις καταγγελίες του προσφεύγοντος αποκλειστικά βάσει του άρθρου 2 της Σύμβασης.
Δεν υπήρχε τίποτα που να υποδηλώνει ότι ελήφθησαν ανακριτικά μέτρα για τη διευκρίνιση ορισμένων κρίσιμων συνθηκών γύρω από τα εν λόγω γεγονότα, όπως: οι λόγοι για τους οποίους ο T. Ohanjanyan εγκατέλειψε τη στρατιωτική μονάδα αργά την ώρα μετά την απογευματινή ονομαστική κλήση, τις ασυνεπείς δηλώσεις σχετικά με το εάν ήταν καθόλου παρών κατά την απογευματινή ονομαστική κλήση, την ταυτότητα των υπευθύνων για την αποσυναρμολόγηση του εν λόγω σταθμού αναμετάδοσης ραδιοφώνου παρά τη ρητή οδηγία της εισαγγελίας να μην αλλάξουν οτιδήποτε στον τόπο του συμβάντος και, το σημαντικότερο, τους λόγους που το έκαναν και τους λόγους για τους οποίους ο S.S., ο οποίος διετέλεσε διοικητής της στρατιωτικής μονάδας για περίπου πέντε χρόνια πριν από το συμβάν, μετατέθηκε σε άλλη στρατιωτική μονάδα για να συνεχίσει την υπηρεσία σε κατώτερη θέση. Σε σχέση με το τελευταίο σημείο, το Δικαστήριο σημείωσε ότι, σύμφωνα με τη δικογραφία, είχε διεξαχθεί εσωτερική έρευνα από το Υπουργείο Άμυνας σε σχέση με τον θάνατο του T. Ohanjanyan. Ωστόσο, παρά το συγκεκριμένο αίτημα του Δικαστηρίου όταν κοινοποιήθηκε η παρούσα προσφυγή στην Κυβέρνηση, η τελευταία δεν παρείχε αντίγραφο της σχετικής έκθεσης και του σχηματισθέντος φακέλου.
Επιπλέον, δεν έγιναν απόπειρες διερεύνησης άλλων πιθανών γραμμών έρευνας, συμπεριλαμβανομένης της εγκληματικής πράξης, παρά την ύπαρξη αποδεικτικών στοιχείων που δείχνουν σημάδια πιθανής κακομεταχείρισης, συμπεριλαμβανομένων των κατεστραμμένων ενδυμάτων του T. Ohanjanyan και ορισμένων τραυματισμών στο σώμα του. Το Δικαστήριο επισήμανε σε σχέση με τα τραύματα ότι κατά τη διάρκεια της έρευνας ο προσφεύγων είχε προσκομίσει και επικαλεστεί φωτογραφίες του πτώματος που έδειχναν πολλά άλλα τραύματα, συμπεριλαμβανομένων δοντιών που έλλειπαν, τα οποία είχαν παραμείνει μη καταγεγραμμένα κατά την νεκροψία, και ότι η αυθεντικότητα αυτών των φωτογραφιών είχε επιβεβαιωθεί από ιατροδικαστικά στοιχεία.
Επιπλέον, κανένας από τους βασικούς μάρτυρες δεν εξετάστηκε περαιτέρω, ούτε καν ο A.G., ο οποίος, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, είχε ανακαλύψει το πτώμα και είχε επίσης υποστεί ηλεκτροπληξία που προφανώς δεν του προκάλεσε βλάβες. Ανάλογες σκέψεις ισχύουν και για τους φίλους του T. Ohanjanyan που είχαν έρθει σε επαφή μαζί του την ημέρα του συμβάντος, συμπεριλαμβανομένου του D.H., ο οποίος κάποια στιγμή κατέθεσε εναντίον του S.S. για επίθεση στον T. Ohanjanyan, και στον N.M., τον ανώτερο αξιωματικό υπεύθυνο της στρατιωτικής μονάδας εκείνη την ημέρα, ο οποίος είχε δώσει αντικρουόμενες αναφορές για τα γεγονότα που προηγήθηκαν του θανάτου του T. Ohanjanyan.
Ενόψει των ανωτέρω, το Δικαστήριο θεώρησε ότι η έρευνα στην παρούσα υπόθεση δεν ήταν ενδελεχής και δεν διεξήχθη με εύλογη ταχύτητα. Είχε ελλείψεις, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι οποίες υπονόμευσαν τη δυνατότητα απόδειξης των γεγονότων γύρω από το θάνατο του T. Ohanjanyan, και δεν καταβλήθηκαν επαρκείς προσπάθειες, μετά τις αποφάσεις των σχετικών εθνικών δικαστηρίων, για την αποκατάσταση αυτών των ελλείψεων. Συμπερασματικά, οι αρχές απέτυχαν να διεξαγάγουν αποτελεσματική έρευνα για τις συνθήκες του θανάτου του T. Ohanjanyan.
Ττο ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ.
(ii) Ουσιαστικό σκέλος
Ο T. Ohanjanyan εκτελούσε υποχρεωτική στρατιωτική θητεία στις ένοπλες δυνάμεις της Αρμενίας όταν βρέθηκε νεκρός με πολλά τραύματα, εγκαύματα στα πόδια και τραύματα στο κεφάλι, στο αυτί και στο σαγόνι και κάτω από το μάτι. Αν και δεν είχαν καταγραφεί από την έκθεση νεκροψίας και άλλα έγγραφα, ήταν ορατά στις φωτογραφίες που υπέβαλε ο προσφεύγων στις εθνικές αρχές. Οι φωτογραφίες αυτές προσκομίστηκαν επίσης από τον προσφεύγοντα στη διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου. Όπως έχει ήδη σημειωθεί, η μακρά έρευνα για τον θάνατο του T. Ohanjanyan τελικά απέτυχε να αποδείξει τα γεγονότα γύρω από το θάνατό του.
Λόγω της προφανούς επιπολαιότητας με την οποία διεξήχθη η έρευνα και της έλλειψης ικανοποιητικής εξήγησης για ορισμένες σοβαρές αποκλίσεις όσον αφορά τα πορίσματά της, σε σημείο που τα εθνικά δικαστήρια αρνήθηκαν να επικυρώσουν την εκδοχή των γεγονότων που διαπιστώθηκαν από την έρευνα, ο προσφεύγων αμφισβήτησε την επίσημη εκδοχή και πίστευε ότι η έρευνα μπορεί να κάλυπτε μια πιο σκοτεινή εξήγηση, όπως η ανθρωποκτονία.
Ως εκ τούτου, αφού κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η έρευνα που διεξήχθη από τις αρχές ήταν σοβαρά ελλιπής, το Δικαστήριο δεν μπορούσε να θεωρήσει τα συμπεράσματα αυτής της έρευνας αξιόπιστα ή την εξήγηση για τον θάνατο του T. Ohanjanyan πειστική και ικανοποιητική. Συνεπώς, οι αρχές δεν είχαν εκπληρώσει την υποχρέωσή τους να παράσχουν μια εύλογη εξήγηση για το θάνατο του γιου του προσφεύγοντος, ο οποίος έλαβε χώρα ενώ βρισκόταν υπό τη «φροντίδα» τους.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση και του ουσιαστικού σκέλους του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ.
Επιπλέον, έκρινε ότι η χήρα του προσφεύγοντος μπορούσε να συνεχίσει την υπόθεση στη θέση του αποθανόντος συζύγου της.
Δίκαιη Ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε στην χήρα 50.000 ευρώ για ψυχική οδύνη και τα έξοδα (επιμέλεια: echrcaselaw.com).