Τις προτάσεις της σε μια ενδιαφέρουσα υπόθεση (Λόγος άρνησης στηριζόμενος στο υπέρτερο συμφέρον του παιδιού) δημοσίευσε η Γενική Εισαγγελέας του Δικαστηρίου της ΕΕ, T. Ćapeta.
Σύμφωνα με την Εισαγγελέα, ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης που εκδόθηκε σε βάρος μητέρας μικρών παιδιών μπορεί να μην εκτελεστεί όταν η άρνηση εκτέλεσής του εξυπηρετεί το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού.
Όπως διευκρινίζεται, μια τέτοια άρνηση είναι δυνατή μόνον εφόσον η αρχή εκτέλεσης, κατόπιν χρήσης του μηχανισμού επικοινωνίας, δεν διαθέτει επαρκείς πληροφορίες ώστε να είναι απολύτως βέβαιη ότι η εκτέλεση του ΕΕΣ δεν θα ήταν αντίθετη προς το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού.
Ιστορικό υπόθεσης
Βελγική δικαστική αρχή εξέδωσε ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης (στο εξής: ΕΕΣ) σε βάρος μιας γυναίκας για την εκτέλεση ποινής πενταετούς φυλάκισης. Η γυναίκα συνελήφθη λίγους μήνες αργότερα στη Μπολόνια της Ιταλίας. Κατά τον χρόνο της σύλληψής της, ο ανήλικος γιος της ζούσε μαζί της και, ως εκ τούτου, η κράτησή της αντικαταστάθηκε από κατ’ οίκον περιορισμό, προκειμένου το παιδί να μπορεί να μείνει με τη μητέρα του. Το εφετείο Μπολόνιας ζήτησε από τη βελγική δικαστική αρχή πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο εκτέλεσης των ποινών στο Βέλγιο όσον αφορά μητέρες οι οποίες ζουν με ανήλικα τέκνα. Δεδομένου ότι δεν έλαβε απάντηση, αρνήθηκε την παράδοση του εκζητούμενου προσώπου.
Το ιταλικό Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, επιληφθέν αιτήσεων αναιρέσεως κατά της αποφάσεως άρνησης της παράδοσης, ζήτησε από το Δικαστήριο διευκρινίσεις ως προς το κατά πόσον είναι δυνατή η άρνηση ή η αναστολή εκτέλεσης ΕΕΣ σε περίπτωση που το εκζητούμενο πρόσωπο είναι μητέρα η οποία ζει με τα ανήλικα τέκνα της, όταν η παράδοσή της ενέχει τον κίνδυνο προσβολής του θεμελιώδους δικαιώματος στην οικογενειακή ζωή ή βλάβης του υπέρτερου συμφέροντος του παιδιού.
Οι προτάσεις της Γεν. Εισαγγελέα
Στις προτάσεις της, η γενική εισαγγελέας T. Ćapeta επισημαίνει ότι ο μηχανισμός του ΕΕΣ βασίζεται στο τεκμήριο ότι τα κράτη μέλη σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα. Το τεκμήριο αυτό μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση μόνον εφόσον η αρχή εκτέλεσης γνωρίζει ότι υπάρχουν συστημικές ή γενικευμένες πλημμέλειες όσον αφορά τη διασφάλιση του δικαιώματος στην οικογενειακή ζωή των προσώπων που κρατούνται στο κράτος έκδοσης του ΕΕΣ. Δεδομένου ότι στην υπό κρίση υπόθεση δεν υπάρχουν ενδείξεις συστημικών πλημμελειών όσον αφορά τις εγγυήσεις για την οικογενειακή ζωή των κρατουμένων στο Βέλγιο, η γενική εισαγγελέας φρονεί ότι η αρχή εκτέλεσης δεν μπορεί να αρνηθεί την εκτέλεση ΕΕΣ λόγω ενδεχόμενης προσβολής του δικαιώματος της καταδικασθείσας στην οικογενειακή ζωή.
Το άλλο πρόσωπο ή τα άλλα πρόσωπα –δεδομένου ότι η καταδικασθείσα έφερε εν τω μεταξύ στον κόσμο δεύτερο παιδί– των οποίων τα θεμελιώδη δικαιώματα εξετάζονται στην υπό κρίση υπόθεση είναι τα παιδιά της γυναίκας αυτής. Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προστατεύει το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού. Τα παιδιά που εμπλέκονται στην υπόθεση είναι εν δυνάμει παράπλευρα θύματα της εκτέλεσης του ΕΕΣ και, ως εκ τούτου, η απόφαση σχετικά με την εκτέλεση του ΕΕΣ μπορεί να επηρεαστεί από τη μέριμνα για το υπέρτερο συμφέρον των παιδιών. Ωστόσο, η ενδεχόμενη μη εκτέλεση ΕΕΣ για λόγους προστασίας του εν λόγω συμφέροντος δεν τίθεται ως ζήτημα αμοιβαίας εμπιστοσύνης, αλλά, αντιθέτως, ως ζήτημα εξεύρεσης της λύσης που εξυπηρετεί το υπέρτερο συμφέρον συγκεκριμένου παιδιού.
Κατά τη γενική εισαγγελέα T. Ćapeta, η απόφαση-πλαίσιο για το ΕΕΣ δεν αποκλείει, κατ’ αρχήν, τη μη εκτέλεση ΕΕΣ που εκδόθηκε σε βάρος μητέρας μικρών παιδιών, όταν η άρνηση εκτέλεσης εξυπηρετεί το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού. Μια τέτοια άρνηση είναι δυνατή μόνον εφόσον η δικαστική αρχή εκτέλεσης, κατόπιν του προσδιορισμού της συγκεκριμένης κατάστασης του παιδιού και κατόπιν χρήσης του προβλεπόμενου στην απόφαση-πλαίσιο για το ΕΕΣ μηχανισμού επικοινωνίας μεταξύ των δικαστικών αρχών έκδοσης και εκτέλεσης, δεν διαθέτει επαρκείς πληροφορίες ώστε να μπορεί να είναι απολύτως βέβαιη ότι η εκτέλεση του ΕΕΣ δεν θα ήταν αντίθετη προς το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού.
Η γενική εισαγγελέας προσθέτει ότι, για λόγους αποτροπής της ατιμωρησίας, ο λόγος προαιρετικής μη εκτέλεσης που προβλέπεται στο άρθρο 4, παράγραφος 6, της απόφασης-πλαισίου για το ΕΕΣ (βάσει του οποίου το κράτος μέλος εκτέλεσης μπορεί να μην παραδώσει το εκζητούμενο πρόσωπο εφόσον δεσμεύεται να εκτελέσει το ίδιο την ποινή) μπορεί να μεταβληθεί σε υποχρέωση για τη δικαστική αρχή εκτέλεσης προκειμένου να διασφαλιστεί το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού. Η εφαρμογή του άρθρου 4, παράγραφος 6, της απόφασης-πλαισίου για το ΕΕΣ θα μπορούσε να είναι η βέλτιστη επιλογή όταν, για οποιονδήποτε λόγο που αφορά το παιδί, κρίνεται ότι θα ήταν προς το υπέρτερο συμφέρον του να μην εγκαταλείψει το κράτος μέλος εκτέλεσης και ταυτόχρονα ότι θα ήταν σημαντικό να διατηρεί συχνή επαφή και στενή σχέση με τη μητέρα του.
Η προσωρινή αναστολή της παράδοσης βάσει του άρθρου 23, παράγραφος 4, της απόφασης-πλαισίου για το ΕΕΣ δεν αποτελεί επιλογή, κατά τη γενική εισαγγελέα, στην υπό κρίση υπόθεση, καθώς είναι δυνατή μόνον όσον αφορά το εκζητούμενο πρόσωπο και για σοβαρούς ανθρωπιστικούς λόγους, όπως, για παράδειγμα, όταν τίθενται προδήλως σε κίνδυνο η ζωή ή η υγεία του εν λόγω προσώπου.
Το πλήρες κείμενο των προτάσεων δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα CURIA